Op 10 mei bracht de Inspectie van het Onderwijs de Staat van het Onderwijs 2023 uit. Helaas ziet het LAKS sinds vorig jaar slechts weinig verbeteringen in het welzijn van leerlingen, de kwaliteit van het onderwijs en het naleven van het recht op onderwijs.
Het rapport geeft aan dat leerlingen in 20 jaar een stuk minder tevreden zijn geworden over hun eigen leven. In 2001 gaven ze hun eigen leven nog een 8,0, inmiddels is dat nog een 7,1. Vooral de druk om te presteren op school die door leerlingen wordt gevoeld, is sterk toegenomen. Al enkele jaren vraagt het LAKS aandacht voor deze toenemende prestatiedruk op leerlingen. Het LAKS is blij dat de Staat van het Onderwijs deze toegenomen prestatiedruk erkent, maar een oplossing vereist verdere erkenning van dit probleem samenleving breed. LAKS-voorzitter Janouke van Meerveld: “Het welzijn van leerlingen moet voorop staan. We vragen daarom iedereen in het onderwijs om serieus werk te maken van het tegengaan van prestatiedruk. Alleen als je je goed voelt op school, kan je goed leren.”
Ondanks, of dankzij, de verhoogde druk om te presteren zijn de resultaten in het onderwijs niet of nauwelijks verbeterd. De Staat van het Onderwijs berichtte vorig jaar al dat het slecht gesteld is met de basisvaardigheden van leerlingen, daar zit dit jaar nog weinig verbetering in. Het krijgt bij veel besturen nog onvoldoende prioriteit. Van Meerveld: “Het is nodig dat er echt ingegrepen wordt om de kwaliteit van ons onderwijs te verbeteren. Besturen moeten daarin hun verantwoordelijkheid pakken.”
Naast de basisvaardigheden staat ook een andere basis onder druk, namelijk het recht op onderwijs. Een groeiend aantal nieuwkomers gaat niet naar school, omdat er vaak geen plek is op ISK scholen. Ook gaan er duizenden jongeren niet naar school doordat het passend onderwijs faalt. Van Meerveld: “Onderwijs is een grondrecht, het is schandalig dat er duizenden jongeren zijn in ons land die niet naar school kunnen. Het heeft de grootste prioriteit om ieder kind en iedere jongere weer een plek in ons onderwijs te geven.”
De grote uitdagingen waar ons onderwijs voor staat, zijn niet los van elkaar te zien. Het is noodzakelijk dat oplossingen integraal zijn en dat de aanpak breed gedragen wordt door de mensen om wie het onderwijs gaat: leerlingen, docenten en ouders. De formele en informele medezeggenschap op scholen kan volgens LAKS een cruciale rol spelen om tot passende oplossingen te komen. Sturing vanuit de minister is daarbij onmisbaar. Van Meerveld: “We kunnen pas van kwalitatief goed onderwijs spreken als het recht op onderwijs gerespecteerd wordt, ons onderwijs het welzijn van leerlingen verbetert in plaats van verslechtert, en als leerlingen kunnen meepraten en participeren in hun eigen educatie.”