Vertrouwen is niet iets dat je automatisch krijgt. Je moet het “verdienen” en eraan “werken”. Het Landelijk Aktie Komitee Scholieren (LAKS) merkte dat het vertrouwensnetwerk op middelbare scholen meer aandacht vereist. Leerlingen weten lang niet altijd bij wie ze terechtkunnen met problemen, zorgen en vragen, en zij voelen vaak een hoge drempel om naar bijvoorbeeld een vertrouwenspersoon te stappen. Voorzitter Iben Maas: “Het is belangrijk dat scholieren weten bij wie ze terechtkunnen met problemen, maar nog belangrijker is dat ze deze mensen vertrouwen.”
In maart 2021 heeft het LAKS scholierencongressen gehouden over taboes in het onderwijs, hieruit bleek dat vertrouwensnetwerken op scholen niet altijd effectief zijn. Daarom heeft het LAKS, samen met onderzoeksbureau OneTwentyone, in de afgelopen maanden een verkennend onderzoek gedaan naar vertrouwensbanden op middelbare scholen.
Uit het onderzoek is gebleken dat scholen een formeel netwerk van vertrouwen hebben, maar dat leerlingen vaak niet goed op de hoogte zijn van dit netwerk, en dan in het bijzonder van de mogelijkheid om naar een vertrouwenspersoon te gaan. “Leerlingen weten wel dat er een vertrouwenspersoon is, maar het is vaak onduidelijk wie het gezicht achter deze persoon is”, aldus Maas. Het is daarom nodig om vertrouwenspersonen zichtbaar te maken, door hen vaker te laten langskomen tijdens een mentorles of mee te gaan met een extra activiteit.
Leerlingen gaven in het onderzoek aan dat zij in de meeste gevallen naar hun mentor gaan of een andere docent waar zij een klik mee hebben. Het is noodzakelijk dat er actief wordt gewerkt aan het opbouwen van vertrouwensbanden. Zo is het belangrijk om ruimte te hebben in de lessen om persoonlijke gesprekken te voeren tussen leerling en docent. Dit draagt bij aan het opbouwen van het formele én informele netwerk van vertrouwen. Iben Maas: “Of het nou minder goed gaat, of juist heel goed, persoonlijke gesprekken zijn belangrijk voor een vertrouwensband”. Een mentor staat vaak het dichtst bij een leerling binnen de school; het LAKS adviseert dan ook om te investeren in goed mentorschap. Dat kan bijvoorbeeld door mentoren regelmatig trainingen in pedagogische vaardigheden te bieden en mentoren te stimuleren om feedback te vragen van leerlingen.
Het LAKS roept op om verder onderzoek te doen naar vertrouwensbanden op scholen. Na dit verkennend onderzoek hebben we belangrijke inzichten gekregen in wat er nodig is en wat er nog mist in het netwerk van vertrouwen in het voortgezet onderwijs. “Het is voor leerlingen van belang dat zij bij iemand terecht kunnen op school die zij écht kunnen vertrouwen”, concludeert Maas.
De volledige rapportage van het verkennend onderzoek naar vertrouwensbanden is hier te vinden.