Vandaag is het de Dag van het Recht op onderwijs en ontwikkeling. De dag waarop centraal staat dat ieder kind recht heeft op onderwijs, precies zoals het verdrag inzake rechten van het kind ook staat. In Nederland wordt het recht om te leren echter nog omschreven als een plicht, beter bekend als leerplicht. Leren zou voor elke leerling een recht moeten zijn in plaats van een plicht. Als LAKS willen we dan ook dat deze verandering snel door wordt gevoerd. Dit omdat de leerplicht in Nederland ervoor zorgt dat leerlingen die nu niet naar school kunnen, maar wel willen, de dupe van het systeem zijn. Door het invoeren van leerrecht komt de verantwoordelijkheid van goed onderwijs aanbieden bij het systeem en de school te liggen. Nu ligt door de leerplicht de taak bij de ouders/de leerling zelf om naar school te gaan. Daar moet volgens ons een verandering in komen, want we hebben allen recht op onderwijs!
Maar waarom is het recht op onderwijs zo belangrijk voor jou als jongere? En wat zou er volgens jou nog verander kunnen worden? Dit hebben we aan drie verschillende jongeren gevraagd, namelijk aan Abdulrahman (een (voormalig) nieuwkomer), Melchior (een (voormalig) thuiszitter) en Nina (een ‘reguliere’ leerling).
Allemaal jongeren met hun eigen ervaringen en ideeën over het recht op onderwijs.
Abdulrahman, 20 jaar, (voormalig) nieuwkomer,
Abdulrahman is op 15 maart 2018 naar Nederland gekomen. Een week later is hij in de internationale schakelklas begonnen. Het recht op onderwijs betekent voor Abdulrahman dat hij kan studeren. Abdulrahman: “Ik ben dankbaar en blij dat ik de mogelijkheid heb gekregen om door te studeren in Nederland, omdat ik daar recht op heb. Ik ben een leergierig persoon met een doel en wil graag leren. Ik wil een toekomst opbouwen en daarvoor heb ik onderwijs nodig.”
Het is volgens Abdulrahman heel belangrijk dat de mogelijkheid tot onderwijs er is voor een nieuwkomer, omdat dit bijdraagt aan het gevoel
dat je in Nederland thuis hoort. Je leert snel Nederlands, maar je bouwt ook een sociale omgeving om je heen, volgens Abdulrahman. “Je komt hier in Nederland en je kent helemaal niemand. Onderwijs heeft me geholpen om de taal sneller te spreken, maar ook om mensen te leren kennen. Zo heb ik door een van hen snel een bijbaan kunnen vinden!”
Volgens Abdulrahman is het Nederlandse onderwijssysteem heel ingewikkeld en niet heel makkelijk te begrijpen. Hier schort het soms ook nog aan.
Abdulrahman “Je weet niet welke mogelijke onderwijssoorten er zijn, waardoor je door de bomen het bos niet meer ziet.” Als hij een verandering zou mogen invoeren in het onderwijs zou dat meer een-op-een begeleiding zijn voor de loopbaanorientatiebegeleiding. Hij vindt het heel jammer dat niet alle nieuwkomers op dit moment onderwijs kunnen/mogen volgen. Hij denkt dat veel nieuwkomers hierdoor sneller gaan werken, terwijl ze via het onderwijs door hadden kunnen studeren voor de doelen die ze graag willen bereiken in de toekomst Abdulrahman: “Iedere leerling is anders, iedereen heeft anders onderwijs nodig en juist die een-op-een begeleiding zorgt ervoor dat je op een plek kunt komen waar je wilt komen!”
Melchior Wammes, 20 jaar oud, (voormalig) thuiszitter
Voor Melchior is onderwijs allesbehalve vanzelfsprekend. Hij wilde super graag leren, maar is op zijn zesde al van de eerste school afgestuurd, omdat de school handelingsverlegen was vanwege zijn gedrag. Hij heeft op 12 plekken onderwijs gevolgd. Dit is hem niet in de koude kleren gaan zitten. Melchior: “Ik heb schooltrauma’s opgelopen door alle afwijzingen en doordat ik op meerdere scholen te maken heb gehad met fysiek geweld door professionals.” Hij werd van het kastje naar de muur gestuurd wat uiteindelijk resulteerde in een vrijstelling van de leerplicht. Melchior: “Door het tekenen van de leerplicht ontheffing was er niemand meer verantwoordelijk voor mijn onderwijs. Ik heb ontzettend veel scholen benaderd, maar geen school nam mij aan, meestal wilden ze niet eens met mij in gesprek.”
Volgens Melchior moeten er twee dingen duidelijk veranderen in het recht op onderwijs.
Punt één is dat het klassieke onderwijs niet bij iedereen past en dat de mogelijkheid geboden moet worden tot een andere manier van leren, zoals onderwijs op een zorg instelling of het bieden van onlineonderwijs. “Een schoolgebouw is nu eenmaal niet voor iedereen (altijd) de beste (of meest veilige) plaats om tot leren en ontwikkelen te komen.”
Punt twee tweede dat volgens Melchior zou moeten veranderen is dat onderwijs te veel is gericht op het individu. Kijk verder dan alleen wat de leerling doet of heeft gedaan en kijk ook naar de situatie en omgeving om de leerling heen waardoor het leren op zo’n moment niet goed lukt. “Er wordt niet gekeken naar kwetsbaar makende omstandigheden. Omdat het bij andere leerlingen wel lukt gaat men ervan uit dat het onwil is als je niet (volledig) naar school gaat.”
In het ideale onderwijssysteem hebben alle leerlingen een afdwingbaar leerrecht, het recht op onderwijs dat zowel uitdagend als veilig is. “Het recht om altijd gehoord te worden op school en bovendien te horen wat er met jouw input wordt gedaan is heel belangrijk voor mij. Leerlingen hoeven zeker niet altijd hun zin te krijgen, alsjeblieft niet, maar men moet niet praten over, maar praten mét leerlingen.”
Volgens Melchior moet er ook een minder sterke kloof tussen speciaal en regulier onderwijs komen. Zou je vakken los van elkaar op verschillende snelden heden en schoolrichtingen af moeten kunnen ronden. “Nu worden leerlingen nog altijd afgerekend op hun slechtste vak.”
Nina, 16 jaar, ‘reguliere’ scholier
Het recht op onderwijs betekent voor Nina dat je, wie je ook bent, de kans krijgt om jezelf te ontwikkelen, en je een plek buitenshuis hebt waar je je thuis kan voelen. “Ik vind het erg belangrijk dat ik de kans krijg om me te ontwikkelen en een plek heb waar ik me thuis kan voelen” Nina vindt vooral dat iedere jongere in Nederland diezelfde kans en plek zou moeten hebben.
Op dit moment is er naast het recht op onderwijs ook sprake van een leerplicht. Naar school gaan hoort geen plicht te zijn volgens Nina, maar alleen een recht. “Bij leerlingen van vandaag is erg te merken dat zij naar school gaan niet als een recht ervaren, maar een plek waar ze nou eenmaal iedere dag naartoe moeten.” Volgens Nina is dit de kern van het probleem.
Ook valt het Nina op dat zij bevoorrecht is dat ze de mogelijkheid krijgt tot onderwijs. Ze beseft zich goed dat niet alle leerlingen in Nederland deze mogelijkheid hebben. Nina: “Toch valt het mij op dat er veel leerlingen zijn die geen toegang hebben tot onderwijs dat bij hen past, en dat daar niet voldoende naar gekeken wordt, gezien deze toch wel verplicht zijn onderwijs te volgen.”
In de ideale onderwijswereld van Nina zou de leerling volledig centraal staan. Nina: “Dat is enorm cliché, maar dat maakt het niet minder ideaal.” Nina hoopt dat onderwijs voor iedere leerling op zo’n manier wordt ingericht, dat iedere leerling weer blij naar school kan gaan. Nina vindt het vooral erg dat er op dit moment kinderen met bijvoorbeeld een handicap, dyslexie, gedragsproblemen of wat voor ondersteuningsbehoefte dan ook, geen recht hebben op passend onderwijs. Nina: “leerlingen moeten weer met plezier naar school kunnen gaan.”
Het LAKS zal in gesprek met jongeren blijven om van de plicht om te leren een recht te gaan maken en roept dan ook op om hier verdere stappen in te nemen. Dit zullen wij als LAKS goed in de gaten blijven houden. De leerling mag niet de dupe zijn van het systeem.
Iedere leerling heeft het recht op onderwijs, iedere leerling moet het recht hebben om te leren!