In schooljaar 2020-2021 was het thema van de scholierencongressen ’taboes’. Leerlingen vanuit heel Nederland kwamen online samen om te praten over pesten, stress en seks. Het bleek dat veel scholieren niet goed weten bij wie ze op school terecht kunnen als zij met een probleem zitten, vragen hebben of zorgen willen bespreken. Vertrouwenspersonen zijn soms niet bekend bij de scholieren of niet toegankelijk. Voor het LAKS is het belangrijk dat leerlingen op school kunnen praten over hun problemen of zorgen. Daarom voerde het LAKS in schooljaar 2021-2022 een onderzoek uit naar vertrouwensbanden op scholen.

Taboes in het onderwijs

De scholierencongressen van 2020-2021 over taboes in het onderwijs hebben uitgewezen dat er verschillende thema’s zijn die leerlingen lastig vinden om te bespreken op school (met medeleerlingen, mentoren/docenten of vertrouwenspersonen). Tijdens deze congressen ging dat vooral over stress, seks en pesten, maar leerlingen gaven in het algemeen aan dat ze niet goed weten bij wie ze terecht kunnen met hun vragen, zorgen of problemen. Een uitgebreid verslag van de scholierencongressen en de bevindingen kun je lezen in het rapport “Taboes in het onderwijs“. Naar aanleiding van de bevindingen heeft het LAKS besloten om een onderzoek te doen naar vertrouwensnetwerken op middelbare scholieren.

Uit het onderzoek is gebleken dat scholen een formeel netwerk van vertrouwen hebben, maar dat leerlingen vaak niet goed op de hoogte zijn van dit netwerk, en dan in het bijzonder van de mogelijkheid om naar een vertrouwenspersoon te gaan. Leerlingen weten wel dat er een vertrouwenspersoon is, maar het is vaak onduidelijk wie het gezicht achter deze persoon is. Het is daarom nodig om vertrouwenspersoon zichtbaar te maken, door hen vaker te laten langskomen tijdens een mentorles of mee te gaan met een extra activiteit.

Leerlingen gaven in het onderzoek ook aan dat zij in de meeste gevallen naar hun mentor gaan of een andere docent waar zij een klik mee hebben. Het is noodzakelijk dat er actief wordt gewerkt aan het opbouwen van vertrouwensbanden. Zo is het belangrijk om ruimte te hebben in de lessen om persoonlijke gesprekken te voeren tussen leerling en docent. Dit draagt bij aan het opbouwen van het formele én informele netwerk van vertrouwen. Persoonlijke gesprekken zijn belangrijk voor een vertrouwensband, ook als het goed gaat met een leerling. Een mentor staat vaak het dichtst bij een leerling binnen de school. Daarom is het belangrijk om te investeren in goed mentorschap. Dat kan bijvoorbeeld door mentoren regelmatig trainingen in pedagogische vaardigheden te bieden en mentoren te stimuleren om feedback te vragen van leerlingen.

De volledige rapportage van het onderzoek kun je hier vinden. En lees hier ook ons persbericht over de publicatie van het onderzoek.

Verkennend onderzoek naar vertrouwensbanden

Dit schooljaar heeft het LAKS in samenwerking met jongerenonderzoeksbureau Onetwentyone een verkennend onderzoek gedaan naar vertrouwensbanden. Daarvoor is het LAKS naar een aantal verschillende middelbare scholen in Nederland geweest. Op de scholen spraken we met een groep leerlingen over de vertrouwensbanden op hun school (denk aan: mentoren, vertrouwenspersonen, klachtencommissie, zorgcoördinator, schoolpsycholoog, enz.).

Vervolg

Met de resultaten van dit verkennende onderzoek wil het LAKS in het volgende schooljaar een advies schrijven voor de betrokken personen in de vertrouwensband op school. Zulke handreikingen zijn wel beschikbaar, maar zijn niet geschreven op basis van de ervaringen en meningen van scholieren zelf. Daarnaast gaan we hopelijk ook met het ministerie en andere veldpartijen in gesprek over het thema.

In december 2021 heeft het LAKS in samenwerking met CJP een korte enquête uitgezet onder middelbare scholieren om ook op grotere schaal te peilen wat jongeren vinden van de vertrouwensbanden op hun school. De resultaten van deze enquête vind je onder dit project.