Gespreksleidraad voor leraren in het voortgezet onderwijs Gaza Israël Oekraïne Lhbti+ Politieke klimaat Klimaatcrisis de klas over seksuele vorming of racisme in goede banen? Een gesprek waarin meningen hoog kunnen oplopen, leerlingen tegenover elkaar kunnen komen te staan (of tegenover de leraar) en mogelijk onveiligheid ontstaat? Met deze gespreksleidraad willen we leraren ondersteunen en aanmoedigen om dit gesprek op een veilige manier wél aan te gaan met hun leerlingen. LAKS en Stichting School & Veiligheid vinden het belangrijk dat deze onderwerpen juist in de context van het klaslokaal besproken worden. Het is ook wetenschappelijk onderbouwd dat het bespreken van maatschappelijk gevoelige onderwerpen op allerlei manieren een positief effect heeft op leerlingen (Geerlings, J., Speelman, I. (2023, Juli))1. Leerlingen kunnen zichzelf op die manier ontwikkelen door te oefenen met zichzelf uiten, terwijl ze hun medemens open en respectvol behandelen. In deze gespreksleidraad hebben we algemene handvatten opgesteld die belangrijk zijn om mee te nemen in elk gesprek én geven we extra handvatten voor een aantal specifieke belangrijke onderwerpen. Dit alles met als doel dat leraren met meer zelfvertrouwen het gesprek in de klas aangaan en dit betekenisvolle leermomenten worden voor leerlingen over hoe we goed met elkaar kunnen samenleven. Deze gebeurtenissen en ontwikkelingen zijn ook in het klaslokaal onderwerp van gesprek. De betrokkenheid varieert van leerlingen die nieuwsupdates met elkaar delen tot leerlingen die zelf de barricade opgaan om hun solidariteit te tonen. Deze interacties en verschillende meningen zijn welkom en de betrokkenheid van leerlingen bij het nieuws is wenselijk. Het kan echter spannend en ingewikkeld zijn om maatschappelijk gevoelige onderwerpen met elkaar te bespreken. In veel debatten vindt verharding plaats en mensen lijken steeds meer tegenover elkaar te staan (polarisering van de samenleving). Soms vermijden mensen het gesprek dan ook liever, terwijl het juist belangrijk is om naar elkaar te blijven luisteren. Maar hoe luister je zonder oordeel en uit je je mening zonder af te doen aan die van een ander? Onderwijs Vaak wordt gezegd dat de school een samenleving in het klein is en dat het onderdeel van de (burgerschaps)opdracht van scholen is om leerlingen te leren samen te leven. De school wordt als oefenplaats voor de ‘echte’ maatschappij gezien. Dat kan een uitdagende opdracht zijn. LAKS en Stichting School & Veiligheid merken op dat maatschappelijk gevoelige onderwerpen soms vermeden en dus ook niet besproken worden in de klas, omdat leraren handelingsverlegenheid ervaren. En dat is ook niet zo gek: dat wat buiten de school gebeurt, komt de school ook binnen. Hoe leid je als leraar een gesprek in We bevinden ons in een maatschappelijk onrustige tijd: op verschillende gebieden speelt er veel in de wereld. Dit merken en voelen we ook in Nederland. Denk aan nieuws over Gaza en Oekraïne, de klimaatcrisis, inperkingen van rechten van lhbti+-personen en het verdeelde politieke klimaat. Aanleiding 1 De wetenschappelijke literatuur wijst erop dat het bespreken van controversiële onderwerpen een positief effect heeft op kritisch denken, democratische waarden, maatschappelijke participatie, tolereren/omarmen van diversiteit, ontwikkelen van rechtvaardigheidsbegrip, verminderen van vooroordelen en zelfverzekerdheid, en het maakt adolescenten ook meer geïnteresseerd in politiek. 4
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=