Gespreksleidraad voor leraren in het voortgezet onderwijs Algemene adviezen bij dit thema • Oefen met je klas om gebeurtenissen te bespreken die in het nieuws komen. Hierdoor creëer je al een fijne gespreksbasis en weten leerlingen waar ze aan toe zijn. Je kunt ervoor kiezen om daar soms even 5 of 10 minuten voor vrij te maken: ‘Wat hebben we vandaag gelezen of gezien waar we even iets over kwijt willen?’ Gebruik bij het oefenen laagdrempelige thema’s, zodat leerlingen gewend raken aan de gespreksstructuur en je die in kunt zetten als een lastige actualiteit langskomt. • Maak aan het begin van het gesprek duidelijk dat bij het bespreken van het nieuws er geen partij wordt gekozen door jou als gespreksleider, maar ook niet door de leerlingen. Zorg dat het helder is dat het niet een debat tussen twee partijen is, maar een gesprek met alle leerlingen samen. Het doel van het gesprek is plaatsmaken voor de gevoelens en behoeften van de leerlingen en praten over de gebeurtenissen. Het doel is dus nadrukkelijk niet om ‘de waarheid’ te bepalen of een kant te kiezen. Kijk hiervoor nog eens naar stap 3 van het gespreksmodel. • Blijf niet weg van zware termen of onderwerpen. Hoewel dit veiliger lijkt te zijn, waarderen leerlingen het wanneer er niet om de feiten heen wordt gedraaid en is het voor een goed gesprek noodzakelijk dat er wordt benoemd wat er speelt. Zo is de term ‘genocide’ bijvoorbeeld erg zwaar, maar wordt deze wel vaak genoemd in het nieuws en op sociale- mediakanalen. Dus het is goed om de term te bespreken, zodat de leerlingen geïnformeerd kunnen omgaan met nieuwe informatie. • Vraag waar leerlingen hun informatie vandaan halen en of ze het nieuws volgen via bijvoorbeeld TikTok of nieuwssites. Hebben ze het erover met hun ouder(s)/ verzorger(s) en/of vrienden? • Probeer vooral te zoeken naar overeenkomstige gevoelens en behoeften van de leerlingen in de klas. Verdriet, boosheid en angst zijn gevoelens die elke leerling kan voelen. Dit helpt om te voorkomen dat er twee ‘kampen’ in de klas ontstaan. Hoe zijn zij met het nieuws bezig bijvoorbeeld? Waar maken zij zich zorgen om? Kijk hiervoor bijvoorbeeld naar stap 2 van het gespreksmodel. Wat kun je beter vermijden? Zodra het toch lijkt te gebeuren dat er in de klas twee (of meerdere) groepen ontstaan, grijp je in. Hetzelfde geldt als er een debatvorm ontstaat, er grensoverschrijdende uitspraken worden gedaan, er op de persoon wordt gespeeld et cetera. Meer dan ooit komt de actualiteit het klaslokaal binnen. Door de continue toegang tot nieuwsberichten, ook feitelijk onjuiste berichten, komt elke leerling er meerdere keren per dag mee in aanraking. Dat de leerlingen op de hoogte zijn van maatschappelijke ontwikkelingen en deze met elkaar bespreken valt alleen maar aan te moedigen. De keerzijde is echter de grote invloed van groeperingen op (onder andere) sociale media op de leerling. Denk aan onder jongeren populaire influencers die op TikTok of Instagram live gaan om hun mening te uiten en anderen aanmoedigen deze mening over te nemen en/of in actie te komen. De beïnvloedbaarheid van de meeste leerlingen/jongeren is hoog. Dit hoeft niet te betekenen dat zij geen verstand van zaken hebben, maar wel dat zij zich makkelijker zouden kunnen aansluiten bij de mening van de groep(en) waar zij het meest mee in aanraking komen. Vaak wordt (impliciet) van de vakdocenten van geschiedenis, maatschappijleer en filosofie verwacht dat zij actualiteiten in de les aanhalen. Dat is deels begrijpelijk, aangezien deze vakken vaak raakvlakken hebben met de onderwerpen. Toch is het lang niet altijd in te plannen in welk lesuur er vragen worden gesteld door leerlingen en of het roostertechnisch overeenkomt met de actualiteiten. Ook kan het gesprek bij andere vakken ontstaan – het is dan goed om te weten hoe je er een goed gesprek over kunt voeren. 2.4 Actualiteiten 19
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=